Tập quán có từ lâu đời

Việc tiễn người già về cõi vĩnh hằng bằng việc bỏ họ chết cóng ngoài trời đã được người Eskimo thực hiện từ hàng trăm năm trước. Theo như nhiều lời đồn đoán kể lại, khi có ai đó trong gia đình bước sang tuổi "thất thập kim cổ hy", người nhà sẽ đưa họ ra biển khơi và bỏ mặc họ trên 1 tảng băng trôi ra đại dương. Sống trên lớp băng dày lạnh lẽo, xung quanh không có bất cứ một tí thực phẩm hay nước sạch nào, lẽ tất nhiên những con người khốn khổ đó chẳng thể trụ nổi và dần dà sẽ chết vì bị đóng băng hoặc chết vì đói khát.

Lần gần đây nhất hủ tục này còn xuất hiện là vào năm 1939, và kể từ đó tới nay chưa có trường hợp nào được ghi nhận là từ trần theo cách thức có phần "ghê rợn" này. Chính nhờ áp lực từ các mục sư lẫn chính quyền địa phương, cộng với đó là sự phát triển về kinh tế cũng như các điều kiện y tế được đảm bảo hơn mà người Eskimo đã dần thoát khỏi hủ tục này.

Tập quán bỏ mặc người già đến chết (hay còn được gọi là "senicide") thực tiễn không quá phổ quát trong đại bộ phận dân cư người Eskimo. đa số chúng được thực hiện bởi tộc người da đỏ sống tản mác ở Greenland lẫn vùng phía bắc Alaska, còn với nhóm người sống ở vùng tây và đông nam Alaska, tình trạng này ít khi xảy ra hơn. Thậm chí, đôi khi chính những người trong cùng một bộ tộc cũng phản ứng dữ dội về tính nhân đạo của senicide.

Lý do thực thụ

Lý do chủ yếu dẫn tới hủ tục này có lẽ phần nhiều do tình trạng thiếu thốn về lương thực, do điều kiện sinh hoạt ở vùng cực Bắc là khôn xiết khắc nghiệt. Người Eskimo làm điều đó vì tin rằng, một thế giới khác đang chờ đón người già khi họ chết đi. Họ sẽ sang thế giới bên kia một cách nhẹ nhõm mà không trở thành gánh nặng cho gia đình. Trong cuốn "Hành vi của người da đỏ và sự đổi thay mùa ở Bắc Cực", tác giả Richard Guy Condon đã ghi như sau:

"Những cách xử quyết người còn sống được từng lớp chấp thuận, hoặc ít nhất là được xã hội lượng thứ và cho phép bao gồm các nghi tiết liên tưởng đến người tàn tật, người già, hoặc đôi khi là họ được phép có quyền tự vẫn. Những tập quán này thường xuất hiện phổ thông ở khu vực gần cực Bắc của trái đất, nơi mà việc du canh du cư diễn ra rất thẳng tắp do nạn đói liên tiếp bao vây.

Trong những tháng ngày thiếu thốn lương thực, thực phẩm, việc một người mất đi khả năng lao động bắt phải hi sinh bản thân vì gia đình là điều hoàn toàn được chấp thuận. thỉnh thoảng họ sẽ chọn cách tự kết liễu bản thân, hoặc nhờ một người thân trong gia đình thực hành điều đó thay cho họ. Người được tin tức sẽ coi đó giống như một ơn huệ ban cho và sẽ tiến hành trợ giúp người đó trong việc tự tận, hoặc có thể tự tay hạ sát họ. Trong cả hai trường hợp kể trên, việc giết người nhân đạo này đều được từng lớp công nhận và không đáng bị lên án".

Cái chết nhân đạo được thực hiện bằng nhiều cách, từ việc ném xuống biển, chôn sống, bỏ thi bang lai xe a1 đói đến chết. Nhưng phổ thông hơn cả có nhẽ là bỏ rơi một mình ngoài tuyết trời giá lạnh. Hoặc là người già sẽ được đem vào rừng rậm hoang sơ, hoặc là cả bộ tộc sẽ "chuyển khẩu" đi vào sáng hôm sớm sau, khi mà những con người khốn khổ đó còn đang say giấc.

giả dụ tình trạng của cả bộ lạc được bình phục và hưng thịnh trở lại, họ sẵn sàng đi kiêng kị những người già neo người không may bị bỏ lại. Hoặc những người đó, nếu có đủ sự may mắn, có thể tìm lại bộ lạc của mình thì họ vẫn sẽ được chào đón quay trở lại cộng đồng. Nhưng, dưới cái lạnh tê cóng buốt giá của vùng cực Bắc, điều này hầu như chơi bao giờ xảy ra.

Tuy rằng, chính điều kiện sinh sống khắc nghiệt là nguyên do chính dẫn tới việc thực hành hủ tục "senicide", việc tuyển lựa ai là người phải chết lẫn cách thức tiến hành lại phụ thuộc hoàn toàn vào phong tục lẫn văn hóa của từng bộ lạc khác nhau.

Tranh cãi xung quanh tính chuẩn xác của thô tục này

Một số ý kiến cho rằng, việc bỏ mặc người già phiêu dạt trên tảng băng thực chất không phải là cách thức thường dùng cho việc tiến hành cái chết nhân đạo của người Eskimo. thực tiễn thì đây có lẽ hình thành từ những liên hệ tới các tác phẩm nghệ thuật có chủ đề về người da đỏ nhiều hơn. Trong bộ phim "The Savage Innocients" (tạm dịch là "Những kẻ man rợ vô tội") được sản xuất vào năm 1959, nhân vật người đích mẫu Powtee bị bỏ mặc trên một tảng băng trôi và rốt cuộc may mắn được cứu sống.

Trong một cảnh phim khác, nhân vật người vợ Asiak vì quá khốn cùng nên đã chọn cách tự tử xuống dòng sông băng giá lạnh. Một phần góc tảng băng bám vào bờ bỗng nứt vỡ ra do sức nặng của cô gái ấy, hình thành một tấm băng phiêu lưu kéo theo Asiak ra ngoài biển khơi, cho đến khi nó tan dần và làm cô gái bị đuối nước. Dựa trên những cảnh phim này, có nhẽ việc bỏ mặc người già trôi trên tảng băng nhiều khả năng phát xuất từ chính những liên can của đại bộ phận khán giả xem phim.

Thực tế ngoài phương pháp bỏ rơi ngoài trời lạnh, người Eskimo thực hành cái chết nhân đạo bằng nhiều cách khác nhau, tùy theo từng hoàn cảnh cụ thể. Theo cuốn "Luật rừng của người tối cổ", tác giả Hoebel đã ghi chú lại: "Một người thợ săn sống tại quần đảo Diomede đã kể cho tôi nghe về cách ông ấy tiễn người bố của mình về cõi vĩnh hằng. Người đàn ông này lúc đó đang trong thể hấp hối, ông ta không còn đủ sức lực để cống hiến cho cộng đồng. Nhận thấy mình đang là gánh nặng của cả gia đình, ông đề nghị người con trai của mình, tức người bạn thợ săn của tôi, lúc đó mới chỉ là cậu bé 12 tuổi, đi mài sắc con dao săn thú. Rồi ông ấy chỉ cho anh bạn tôi chỗ trí mạng, chính là phần da thịt nằm bên ngoài ngực, nơi trái tim nóng hổi đang đập".

"Cơn đau tái tê từ vết đâm chưa đủ để đánh gục người đàn ông gân guốc. Bằng chút hơi thở rút cục đầy tự trọng, ông ghé tai người con của mình: "Con trai, hãy dịch lên cao hơn một chút nữa". Lần thử thứ hai liền lập tức có tác dụng, và người đàn ông đáng kính ấy đã ra đi trong vòng tay rét mướt của người nhà xung quanh".

Nói thế nào đi chăng nữa, hủ tục này tuy có phần kinh dị về cách thức thực hành, nhưng nó là một tập quán chẳng thể thay thế của người dân Eskimo, phản ảnh tư duy cũng như đức tin của họ khi sống trong môi trường hà khắc đến tột độ.

Nguồn: Tổng hợp